توضیحات
مقاله حاضر تحت عنوان شهریار و موسیقی در پرتو ادبیات تطبیقی که تمام مولفه های یک مقاله کامل را دارد با روش شناسی تطبیقی شهر شهریار را با موسیقی ملل مورد بررسی تطبیقی قرار می دهد و با کاربرد روش های مطالعاتی و پژوهشی میان رشته ای تحقیق را به سر منزل خود می رساند.
بخشی از متن مقاله به شرح زیر است :
مقدمه
شعر و موسیقی در یونان قدیم با هم اجرا میشد و سازی که با خواننده همراهی میکرد، همان آهنگ را مینواخت و جواب شعر و لحن آوازخوان را میداد. شاعران و موسیقیدانان در زمانهای خاص در معبد خدایان گرد آمده و آثار خود را باشعر و موسیقی اجرا میکردند. (مشحون، 1373: 26) رنهولک پایهگذار مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی فصلی از کتاب «نظریه» را به ادبیات و هنرهای دیگر اختصاص میدهد و اظهار میدارد روابط ادبیات با سایر هنرهای زیبا، سخت، متنوع و پیچیده است،گاهی شعر از نقاشی، موسیقی و … الهام گرفته است. ارتباط ادبیات با موسیقی یکی از زمینههای پژوهش در این زمینه است.(انوشیروانی، 3:1392 ) ادبیات به نوبهی خود میتواند موضوع نقاشی و موسیقی به خصوص آواز و انواع دیگر آهنگها قرار گیرد، و نوع غنایی و نمایشی آن میتواند با موسیقی همکاری نزدیک داشته باشد. (ولک و وارن، 139:1373) همراهی شعر و موسیقی با متمدن شدن انسان، در قالب سرودهای مذهبی در جشن و سرور و پرستش خدایان استفاده میشد.گاتها که قدیمیترین قسمت اوستاست شامل مناجات و سرودهای مذهبی است که هنگام نیایش اهورا مزدا به آهنگ و آواز خوانده میشد و این کهنترین میراث مدون ما در شعر و موسیقی است. (ر.ک . مشحون، 1:1373/35)
1-1. تعریف موضوع
دو هنر ادبیات و موسیقی از دیرباز باهم آمیخته شده و شاعر و موسیقیدان حقیقی اغلب به کسی گفته میشد که از این دو هنر سهمی بهسزا داشته باشد. بسیاری از آثار موسیقیدانان جهان از آثار ادبی متأثر شدهاند این تأثیرپذیری در اشعار شهریار نیز به شکل برجستهای نمود پیدا کرده است. اشعار وی به علت داشتن ماهیت موسیقیایی، توانستهاست موضوع اصلی کار خوانندگان و نوازندگان شود.
این نوشتار، ضمن تبیین رابطه ادبیات و موسیقی و معرّفی آهنگهای متأثر از آثار ادبی جهان، تعامل و ارتباط میان موسیقی و اشعار شهریار را بررسی کرده و آهنگهای ساخته شده بر روی برخی از اشعار وی را معرّفی میکند. آشنایی شهریار به موسیقی و نوازندگی و نیز آوردن صامت و مصوتهای پی در پی در اشعار نغزش باعث شده بسیاری از خوانندگان و نوازندگان شعر وی را بپسندند و اشعار او را دستمایهی کار خود قرار دهند وی شاعری دو زبانه است که در سرودن اشعارش به هر دو زبان (فارسی و ترکی) موفق عمل کردهاست. در این میان دکلمهی پر سوز و گداز اشعارش توسط خود شهریار و نیز سرودن اشعارش با صدای دیگر هنرمندان موسیقی بر ارزش و زیبایی آنها افزوده است. استعداد و قابلیت اشعار شهریار در خلق آثار هنری موسیقیایی به حدی است که گاهی یک شعر او زمینه هنرنمایی دو یا چند خواننده شده است.به عنوان مثال ترانه «حالا چرا» با صدای دو هنرمند موسیقی استاد غلامحسین بنان و سالار عقیلی اجرا شده است. همچنین تصنیف «علی ای همای رحمت» را محمد اصفهانی و علی فانی هر دو به آواز در آوردهاند.
1-2. فرضیه تحقیق
- شعر شهریار با عنصر موسیقی، پیوندی ژرف و ناگسستنی دارد.
1-3. روش تحقیق و چارچوب نظری
این پژوهش توصیفی – تحلیلی بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی و در چارچوب مطالعات میانرشتهای صورت میگیرد؛ یعنی اعتقاد براین است که میان شعر شهریار و موسیقی رابطهای تنگاتنگ وجود دارد تا آنجا که تحلیل جامع برخی اشعار ایشان نیازمند آگاهی پژوهشگر از دانش موسیقی است. از سوی دیگر، شعر شهریار زمینه ساز خلق آثار موسیقی ارزشمندی گردیده است که این موضوع بیانگرچنین پیوندی در شعر اوست.
1-4. پیشینه تحقیق
برخی پژوهشگران به بررسی برخی زوایای موسیقی در شعر شهریار پرداختهاند: «بررسی موسیقی کناری و بیرونی غزلیات شهریار» نوشته محمد جلیل بهادری و اسحاق طغیانی، «موسیقی کناری در غزلیات شهریار» نوشته بشیر نیکدل، «موسیقی و جایگاه آن در شهریار» نوشته محمدعلی ارجمندی، «شهریار و موسیقی» نوشته منصور دلیر، از آثار برجسته در این زمینه است، اما تاکنون مقالهای که به معرّفی و بررسی متقابل شعر و موسیقی در شعر شهریار با چارچوب نظری این مقاله نپرداخته اند.
- پردازش تحلیلی موضوع
2-1. ادبیات و موسیقی
هنرمندان بسیاری بر اساس آثار ادبی به خلق آثار هنری پرداختهاند در این میان شاهنامه فردوسی بیش از هر اثر دیگری با سایر هنرهای زیبا از جمله هنرهای نمایشی و عروسکی، نقاشی، سینما و موسیقی و … ارتباط یافته است. (انووشیروانی، 4:1392)
بهرام گور پادشاه ساسانی به علم و ادب، به خصوص موسیقی، علاقه فراوانی داشت، داستان او نه فقط در ادبیات ، بلکه در نقاشی و موسیقی نیز دستمایهی آفرینش آثاری شده است در تاریخ موسیقی رد و نشان بهرام گور غیر مستقیم به چشم می خورد. «اپرای توران دخت» از جیاکو پوچینی (Giacomo Puccini) (1858-1924م) الهام یافته از داستانی است که شاهدخت اسلاو، روز سه شنبه در گنبد سرخ برای بهرام حکایت می کند. (ر.ک ایزد زرتشتی بهرام (tarikhema.net
قطعه «اولین شب والپرگیس» (Walpurgis) اثر مندلسون (Mendelssohn) (1809-1847) نمونه دیگری است که به اقتضای ماهیت خود از سنت عامیانه دیرینهای تأثیر پذیرفته است. (انوشیروانی 1389:28)
به هر حال زمینه خلق بسیاری از شاهکارهای موسیقی جهان، سایر هنرهای زیبا ازجمله ادبیات بوده است. از مهمترین این آثارادبی، آثار شکسپیر(Shakespeare) است که در راس آنها رمئووژولیت (Romeo and Juliet) میباشد بهطوریکه آهنگسازان متعددی بر روی آن، اپراهای زیبا و چشمگیری ساختهاندکه هر کدام استقلال و ویژگی خاص خود را دارند.
همچنین آثار شکسبیر (قرن 16 و17) مورد الهام بسیاری از آهنگسازان بزرگ دوره رمانتیک بوده است در راس آثار او «رمئو وژولیت»، «اتللو» (Othello) و، «هملت» (Hamlet)، «مکبث» (Macbeth) و «توفان» (The Tempest) میباشند .اپراها وسمفونیهای ساخته شده بر روی آثار شکسپیر عبارتند از:
1- «سمفونی دراماتیک رمئو و ژولیت» ساخته برلیوز (berlioz)، آهنگساز بزرگ فرانسوی است که در سال 1839م در کنسرواتور پاریس به رهبری خود برلیوز اجرا شد که دارای اکستراسیونی عظیم و جذاب است . این اثر ارزشمندترین کاری است که از روی رمئو وژولیت شکسپیر ساخته شدهاست و بسیاری ازآهنگسازان تحت تأثیر ملودیها و ساخت و پرداخت این اثر بودهاند.
2-اپراهای «اتللو» و«مکبث» هر دو از آثار وردی (verdi) میباشند که اپرای «اتللو» از شاهکارهای اوست.
3-سمفونیک «هملت» اثر چایکوفسکی (Tchaikovsky) آهنگساز بزرگ روس میباشد.
4-پوئم سمفونیک «رمئو وژولیت» اثری دیگر از چایکوفسکی است که در آن تراژدی شکسپیر بدون کلام و فقط در قالب یک اثر ارکستری توصیف شدهاست این اثر در نوع خود بسیار موفق بود.
5-شارل گونو (Chrle gounio) آهنگساز فرانسوی نیز در سال 1868م اپرایی از روی «رمئو وژولیت» ساخت اما از محبوبیت کافی برخوردار نشد.
6-باله «رمئو و ژولیت» ساخته سرگی پروگفیف (Sergei prokoviev) نیز برروی رمئو وژولیت شکسپیر ساخته شدهاست.
بعد از شکسپیر، درامهای گوته (Goethe) و لرد بایرون (George Gordon Byron) زمینه الهام موسیقیدانان بوده است.همچنین تراژدی فاوست (Faust) مورد توجه آهنگسازان قرار گرفت از جمله آهنگهایی که بر روی این تراژدی ساخته شده است «سمفونی فاوست از فرانزلیزت» (Franz Liszt)، «اپرای فاوست» اثر «شارل گونو» و«سمفونی هشتم مالر» (mahler) میباشد.(ر.ک فرهت، 109:1384-110).
ریچارد واگنر موسیقیدان بزرگ آلمانی …
جهت دستیابی به ادامه مقاله، آن را خریداری نمایید.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.